Ταξιδιώτης στα τραγούδια του

• Ο Δήμος Μούτσης συμπυκνώνει σε μία τετραπλή κασετίνα συνθετική δημιουργία τεσσάρων δεκαετιών

«Ηθελα να δουλέψω με νέους στιχουργούς. Ετσι, έδωσα σε κάποιους τα τραγούδια μου και είδα το πλήρες κενό. Ηταν μια εμπειρία θλιβερή» λέει ο Δήμος Μούτσης

«Τόσος είμαι, τόση είναι και η κασετίνα». Ακούγεται αυτοϋπονομευτική η φράση αυτή του Δήμου Μούτση. Και λίγο ταπεινή. Πολύ εύκολα αποδέχεται τη συμπύκνωση της σαραντάχρονης παρουσίας του στο ελληνικό τραγούδι σε μία τετραπλή κασετίνα, αυτή που μόλις κυκλοφόρησε, με τίτλο «Δήμος Μούτσης, Ταξιδιώτης του παντός, 4 δεκαετίες τραγούδια («Universal»).

Αν πράγματι σκοπός ήταν η κασετίνα, όπως συμβαίνει σε κάθε ανάλογη περίπτωση, να σταθεί στις σημαντικότερες στιγμές της καριέρας του, τότε ο χαρακτηρισμός «ταξιδιώτης του παντός» αποκτά νόημα. Από το 1968 που κυκλοφόρησε ο Δήμος Μούτσης τον πρώτο του δίσκο «Κάποιο καλοκαίρι», μέχρι το 1994 που βγήκε το «Για πούλημα λοιπόν», σφράγισε την ελληνική μουσική με λαΐκά και έντεχνα τραγούδια, χαμηλόφωνες μπαλάντες και ηλεκτρικούς ήχους.

Κάθε του δίσκος και μία συνάντηση, που απέφερε τους δικούς της καρπούς. Στο «Συνοικισμός Α'» ήταν με τον Αντώνη Καλογιάννη και τη Βίκυ Μοσχολιού, η οποία ερμήνευσε ένα από τα πιο γοητευτικά τραγούδια, την «Κορδέλα». Στόλισε με τη φωνή της και τις «Στροφές» (1973). Ο Δημήτρης Μητροπάνος και η Πετρή Σαλπέα που τραγούδησαν τον Αγιο Φεβρουάριο (1972) και ο Μάνος Ελευθερίου που έγραψε τους στίχους, τον συντρόφευσαν στην πρώτη μεγάλη στροφή στην καριέρα του, όπου απομακρυνόταν από το λαΐκό του παρελθόν.

Θα ακολουθούσαν και άλλοι πειραματισμοί, κι άλλες ρήξεις ύφους, όπως έγινε με το «Φράγμα» (1981), όπου αποφάσισε να ερμηνεύσει ο ίδιος πολλά τραγούδια που έγραψε ο Κώστας Τριπολίτης. Κομβικό σημείο του δίσκου φυσικά η φωνή της Σωτηρίας Μπέλλου στο «Δε λες κουβέντα», ίσως το δωρικότερο τραγούδι του συνθέτη. Οταν κυκλοφόρησε και το «Ενέχυρο» (1983), ο Δήμος Μούτσης έκοβε οριστικά τον ομφάλιο λώρο με το λαΐκό τραγούδι.

Στιγμές από τους παραπάνω δίσκους, και άλλους, περιλαμβάνονται στην πλούσια κασετίνα. Απουσιάζει όμως η αγαπημένη του «Τετραλογία» του 1975, όπου μελοποίησε ποιήματα των Γιάννη Ρίτσου, Κωνσταντίνου Καβάφη, Γιώργου Σεφέρη, Κώστα Καρυωτάκη.

«Η Minos δεν παραχώρησε το υλικό, όπως έκαναν οι Universal, Lyra, Warner. Καταλαβαίνω το εμπορικό δίκαιο αλλά δεν μετριούνται όλα με αυτό. Τα λεφτά φεύγουν. Πρέπει όμως να γίνονται πράγματα», έλεγε χθες απογοητευμένος στην παρουσίαση της κασετίνας.

Κίνητρο για νέα τραγούδια

Το ταξίδι στο παρελθόν, με την έκδοση της κασετίνας, δεν εξαντλείται για τον Δήμο Μούτση στο συναίσθημα της νοσταλγίας. Ευχή είναι να λειτουργήσει και ως εφαλτήριο μελλοντικής δημιουργίας. «Θα μου χρησιμεύσει ως κίνητρο για να ξαναμπώ στα πράγματα», ομολόγησε.

Συνηθισμένος να απολογείται για τη δεκάχρονη απουσία του, εξομολογήθηκε: «Δεν μπορώ να ακούω να με ρωτάνε "γιατί τα παράτησες;". Είναι άσχημη και σκληρή λέξη. Κανείς δεν ξέρει τι συμβαίνει πίσω από τα κλειστά παράθυρα ενός ανθρώπου». Αν όμως θέλουμε οπωσδήποτε να ανιχνεύουμε τους λόγους της παύσης του, εντοπίζονται και στον χαρακτήρα του. «Είμαι αρκετά μυστήριος. Ψειρίζω πολύ τα πράγματα. Καμιά φορά το αύριο γίνεται μεθαύριο, και αυτό μπορεί να γίνει... ποτέ. Τα δέκα χρόνια παύσης γίνονται μια ...ολόκληρη ζωή».

Στη δική του περίπτωση δεν ισχύει. Ετοιμάζει δίσκο. Αυτή είναι βέβαια μια είδηση που γνωρίζαμε καιρό και περιμέναμε τον καινούργιο Μούτση. Και γι' αυτό έδωσε την εξήγηση. Δεν έχει να κάνει με δική του αδράνεια αλλά περισσότερο με την αδυναμία να συμπορευτεί με νέους στιχουργούς. «Δεν ήθελα να κάνω κουλτουριάρικα τραγούδια. Αλλωστε με κάποιους από τους παλιότερους οι δρόμοι μας χώρισαν. Οπως με τον Μάνο Ελευθερίου. Εγώ τράβηξα άλλο δρόμο, εκείνος συνεργάστηκε με προσωπικότητες. Ηθελα να δουλέψω με νέους στιχουργούς. Ετσι, έδωσα σε κάποιους τα τραγούδια μου και είδα το πλήρες κενό! Ηταν μια εμπειρία θλιβερή».

Δεν βιάζεται όμως. «Περνώντας ο καιρός, καταλαβαίνω πως η δουλειά μου γίνεται όλο και πιο δύσκολη. Ισως γιατί μου γίνεται πιο συνειδητή, ίσως γιατί από τιμιότητα χρειάζομαι περισσότερες διευκρινίσεις...».

• ΧΡΥΣΟΥΛΑ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ, Ελευθεροτυπία, Τετάρτη 11 Νοεμβρίου 2009